Backgammon - Reguły gry

Backgammon, czyli Tryktrak, to gra planszowa ze stosunkowo łatwymi regułami, ale jednocześnie wymagająca przemyślanej strategii. Runda na ogół trwa krótko.

Celem gry jest uwolnienie wszystkich swoich pionków (zdjęcie ich z planszy), zanim zrobi to przeciwnik, unikając pozostawiania samotnych pionków na polach. Aby uwolnić swoje pionki, jeśli grasz czarnymi, musisz nimi przejść na prawy dolny kwadrat (pionki poruszają się w lewo w górnej części planszy, a następnie z lewej na prawą w dolnej części planszy). „Domowe kwadraty” to te usytuowane po prawej. Uwalnianie pionków zaczyna się, gdy wszystkie twoje pionki znajdą się w dolnym prawym kwadracie.

Każda strona planszy ma dwanaście pól („języczków”) w formie podłużnych trójkątów. Te pola łączą się ze sobą w niewidoczny sposób, tworząc łańcuch 24 podłużnych trójkątów (6×4). Trójkąty są w naprzemiennych kolorach i dzielą się na cztery kwadraty po sześć trójkątów. Kwadraty nazywane są również „zewnętrznymi” i „domowymi” w zależności od punktu widzenia każdego gracza. „Zewnętrzny” i „domowy” kwadrat są przedzielone listwą, nazywaną „bar”.

Runda w tryktraku składa się z dwóch etapów: etap kontaktu, gdy można jeszcze zbijać zostające z tyłu pionki przeciwnika, oraz etap wyścigu, gdy nie można już zbijać pionków, a możliwość ich uwolnienia zależy od wyrzuconych kostkami liczb.

Pola są ponumerowane od 1 do 24, a pionki zawsze się poruszają z języczków o wyższym numerze na te o niższym. Obydwaj gracze poruszają swoje pionki w przeciwnych kierunkach, tak więc języczek numer 1 dla jednego gracza jest jednocześniem języczkiem numer 24 dla jego przeciwnika.

Każdy gracz rozpoczyna z dwoma pionkami na polu numer 24, trzema na polu numer 8, pięcioma na polu numer 6 i pięcioma na polu numer 13. Każdy gracz gra pionkami innego koloru.

Każdy gracz ma swoje własne dwie kostki i jest też jedna wspólna kostka. Ta ostatnia to dubel, czyli służy do podwajania wyniku. Na jej ściankach widnieją liczby: 2, 4, 8, 16, 32 oraz 64.

Na początku gry gracze rzucają kostkami, żeby ustalić, który z nich rozpocznie grę – mianowicie ten, który wyrzuci wyższą liczbę. Następnie każdy gracz rzuca w swojej kolejce dwoma kostkami i porusza swoimi pionkami według następujących reguł:

• Jeśli wyrzucono kostkami odpowiednio liczby X i Y, gracz może przesunąć jeden pionek o X pól, a drugi - lub ten sam - o Y pól. Jeśli chce on przesunąć ten sam pionek o X+Y kwadratów, oba ruchy odbywają się oddzielnie i podlegają tym samym regułom.
• Nie można postawić swoje pionka na „zablokowane“ pole, czyli takie, na którym już są dwa lub więcej pionki przeciwnika. Natomiast jeśli na danym polu znajduje się tylko jeden pionek przeciwnika, zbijamy go i kładziemy na bar.
• Przeciwnik, którego pionek został zbity, jest zmuszony przywrócić go do gry, zanim będzie mógł zrobić cokolwiek innego. Pole, na które chcemy położyć ten pionek, musi odpowiadać jednej z dwóch wyrzuconych liczb. Jeśli nie jest to możliwe (jeśli oba pola odpowiadające wyrzuconym liczbom są zajęte), gracz traci swoją kolejkę.

Dlatego zawsze staramy się mieć conajmniej dwa pionki na danym języczku, żeby przeciwnik nie mógł ich zbić.

Gdy przeciwnik zbije twój pionek, twoim głównym celem jest wprowadzenie go ponownie do gry. Przy tym można wprowadzić pionek tylko na wolne pola. Jeśli nie ma na planszy wolnych pól, przeciwnik ma obowiązek zwolnić jedno z nich, bo inaczej nie mamy szansy na żaden ruch.

Gdy wszystkie nasze pionki znajdą się w dolnym prawym kwadracie, zaczynamy ich uwalnianie przy pomocy wyrzuconych liczb, przy czym nie jest konieczne wyrzucenie dokładnej liczby – możemy zdjąć z planszy pionek, który jest na końcowym polu, wyrzucając dowolną liczbę.

Gracz, który jako pierwszy zdejmie z planszy wszystkie swoje pionki, wygrywa rundę i otrzymuje jeden punkt. Jeśli jego przeciwnik nie uwolnił jeszcze żadnego ze swoich pionków, zwyciężca otrzymuje dodatkowy punkt (gammon), a jeśli przeciwnik ma nadal swoje pionki w kwadracie zwycięzcy, ten ostatni otrzymuje jeszcze jeden dodatkowy punkt (backgammon).